Dit is voor Mantgum als wapen gedacht. Laten wij de fantasie de vrije loop, dan staat de ster voor een dorp in de voormalige gemeente Baarderadeel (de ster komt ook voor in het gemeentewapen), de zwaan voor de zwanendrift van de state Hoxwier en de lelie uit het wapen van Hoxwier [internet 2004].

De dorpskom van Mantgum is aangewezen als beschermd dorpsgezicht.
Zij is typisch 19^de eeuws, vanwege een 12-tal oud-friese herenhuizen, gebouwd in neo-klassicistische stijl, met grote tuinen afgesloten door gietijzeren hekken.
Eén tuin, aangelegd in 'Engelse landschapsstijl', compleet met een prieeltje en een vijver, bevindt zich nog in originele staat. Deze tuin is net als veel andere tuinen in Mantgum aangelegd naar een ontwerp van Gerrit Vlaskamp.

[scan van een eigen foto 1998]

De huizen werden vanaf 1857 gebouwd door een burgemeester (no 26), een dokter (no 16) en enkele boeren die gingen rentenieren. Vanwege die rentenierende boeren bevond zich achter het wagenhuis vaak een stal waar naast paarden ook enkele koeien gehouden konden worden.
Naast deze particulieren was het de kerk die over ruime middelen beschikte, welke werden aangewend voor de aanleg van wegen, het bouwen van scholen en huizen, het afgraven van de terp en de aanleg van elektriciteit. Men sprak daarom wel over 'lyts Kanaän' (klein Kanaän) als men het over Mantgum had.

[internet, bewerkt; RAF 2004]

±1950. De toestand van de muren was al niet rooskleurig, dat men dacht: laten we de boel verbergen achter een klimop, maar daar werd het alleen maar erger van. De wortels braken zich een weg door de muur.

Eind jaren negentig is de houten vloer verwijderd, zijn de trekbalken verstevigd, is het bankwerk geheel opnieuw gesteld, is er buiten een nieuwe stucklaag aangebracht en werd het hek om het kerkhof hersteld [scan van een eigen foto 1998].

U kunt het één en ander vooral bezien en er van te weten komen door het kuierke (wandeling) te maken.