|
|
Iudex litem suam facit
|
| I. 4, 5 pr: Si iudex litem suam fecerit, non proprie ex maleficio obligatus videtur. sed quia neque ex contractu obligatus est et utique peccasse aliquid intellegitur, licet per imprudentiam: ideo videtur quasi ex maleficio teneri, et in quantum de ea re aequum religioni iudicantis videbitur, poenam sustinebit. | Als een rechter zich een proces op de hals heeft gehaald dan is hij eigenlijk niet gebonden uit onrechtmatige daad. Maar omdat hij ook niet gebonden is uit overeenkomst en wel degelijk geacht wordt iets te hebben misdaan, zij het wellicht ook uit onverstand, wordt hij geacht als het ware uit onrechtmatige daad aansprakelijk te zijn en zal hij een boete krijgen, zo hoog als de rechter die erover moet oordelen billijk acht. |
Een schilderachtige actie die ook tegen de onrechtmatige daad aanleunt is de actie wegens uitgegoten of uitgeworpen stoffen, actio de effusis et deiectis. In het dichtbevolkte Rome met zijn hoge gebouwen en zijn nauwe straatjes werd de straat dikwijls als riool gebruikt en werd de was tussen de huizen opgehangen. Wanneer iets uit het raam op straat werd geworpen of iets van de gespannen lijnen naar beneden viel, dan bestond er een gerede kans dat schade werd toegebracht. Deze schade moest worden vergoed als het ware uit onrechtmatige daad met de actio de effusis et deiectis en aangesproken werd degene uit wiens raam geworpen was of de lijn was gespannen, ongeacht of hij het zelf gedaan had. Op hem rustte, om het maar eens modern te zeggen, de risico-aansprakelijkheid. Uit de naam van de actie blijkt dat de Romeinse juristen daarbij nog onderscheid maakten tussen vloeibare stoffen, effusis, en vaste stoffen, deiectis:
| I. 4, 5, 1: Item is, ex cuius cenaculo vel proprio ipsius vel conducto vel in quo gratis habitabat deiectum effusumve aliquid est, ita ut alicui noceretur, quasi ex maleficio obligatus intellegitur ... | Eveneens wordt geacht als het ware uit onrechtmatige daad aansprakelijk te zijn degene uit wiens kamer - of die nu van hem zelf is of dat hij haar gehuurd heeft of gratis bewoont - iets is geworpen of gegoten, zódanig dat aan iemand schade werd toegebracht. |
 | actio de effusis et deiectis: actie wegens uitgegoten of uitgeworpen stoffen |
| iudex litem suam facit: de rechter haalt zich een proces op de hals |
| quasi ex delicto: als het ware uit onrechtmatige daad |
 |
|
| ||||||||||||
